1 marca - Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych - Aktualności - KPP Brzeg

Inni bohaterowie antykomunistycznego podziemia przechodzili pokazowe procesy zakończone wyrokami śmierci, które następnie były wykonywane. Nieliczni przeżyli czasy PRL-u i doczekali ustawy honorującej ich wieloletnie zasługi w walce z sowieckim okupantem. W szeregach Żołnierzy Niezłomnych znajdowała się grupa funkcjonariuszy przedwojennej Policji Państwowej, którzy po przegranej wojnie obronnej 1939 r. przedostali się do Francji, a następnie do Wielkiej Brytanii. Tam w szeregach Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, desantowani jako cichociemni na tereny okupowane, kontynuowali walkę zbrojną z okupantem, a po zakończeniu wojny prowadzili działalność konspiracyjną, stawiając opór sowietyzacji kraju. Przy okazji Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych warto wspomnieć sylwetki niektórych z nich.

Major Bolesław Kontrym ps. Żmudzin (1898 – 1953)

Od 1923 r. służył w Policji Państwowej, gdzie zajmował się rozpracowywaniem antypaństwowych organizacji komunistycznych. Pełnił służbę m.in. w Nowogródku, Lublinie, Białymstoku i Wilnie. Po klęsce wrześniowej przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie przeszedł kurs szturmowy i spadochronowy, a następnie w nocy z 1 na 2 września 1942 r. jako cichociemny został desantowany na teren okupowanej Polski. Działał w Wachlarzu, a w 1943 r. wraz z "Ponurym" organizował akcję odbicia uwięzionych cichociemnych z więzienia w Pińsku. Pełnił obowiązki szefa Kedywu Okręgu Brześć AK, szefa Służby Śledczej i zastępcy inspektora głównego Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa. Był dowódcą oddziału Sztafeta - Podkowa. Brał udział w Powstaniu Warszawskim, gdzie m.in. dowodził atakiem na gmach PAST-y przy ul. Zielnej. Był czterokrotnie ranny, a po kapitulacji trafił do obozu jenieckiego, skąd zbiegł i przedostał się do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. W 1947 r. wrócił do Polski i pracował w Centralnym Zarządzie Państwowego Przemysłu Fermentacyjnego w Warszawie. W 1948 r. został aresztowany przez UB i poddany brutalnemu śledztwu. Wyrokiem Sądu Wojewódzkiego dla m.st. Warszawy został skazany na karę śmierci, która wykonano w 1953 r. W 1957 r. został pośmiertnie uniewinniony i zrehabilitowany. We wrześniu 2014 roku Instytut Pamięci Narodowej poinformował o odkryciu i zidentyfikowaniu szczątków Bolesława Kontryma w Kwaterze "Na Łączce" na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

Pułkownik Jan Piwnik ps. Ponury (1912 – 1944)

W 1933 r. wstąpił do Policji Państwowej i rozpoczął naukę w Normalnej Szkole Fachowej dla Posterunkowych PP w Mostach Wielkich. Pełnił służbę w Urzędzie Śledczym PP m. st. Warszawy, w referacie ochrony osobistej najwyższych dostojników państwowych. Następnie został komendantem posterunku PP w Kisielinie (Wołyń). W 1938 r. awansował na stopień aspiranta i został przeniesiony do Grupy Rezerwy Policyjnej w Golędzinowie. Jako dowódca 3 kompanii brał udział w obronie rzeki Pilicy we wrześniu 1939 r. Po przekroczeniu granicy węgierskiej został internowany w obozie Jolsva, skąd uciekł do formującego się we Francji Wojska Polskiego. Następnie przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie ukończył kurs spadochronowy i został zaprzysiężony w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza. W nocy z 7 na 8 listopada 1941 r. został desantowany na placówkę odbiorczą Ugór, niedaleko Skierniewic. Działał w komórce Przerzutów Powietrznych AK oraz w organizacji dywersyjnej AK „Wachlarz”. Dowodził m.in. akcją uwolnienia z więzienia w Pińsku przebywających tam cichociemnych. Od VI 1943 r. był komendantem Kedywu Okręgu Kieleckiego AK, a dowodzone przez niego oddziały stoczyły niemal 70 bitew i potyczek, zlikwidowały 146 konfidentów i 19 pospolitych bandytów. W styczniu 1944 r. został przeniesiony do Okręgu Nowogródzkiego AK. Zginął w czasie zwycięskiego ataku na „stutzpunkt” w miejscowości Jewłasze 16 czerwca 1944 r. W 1987 r. jego szczątki przeniesiono do Polski i pochowano na terenie klasztoru w Wąchocku. Został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Virtuti Militari IV i V klasy. 31 października 2012 r. Minister Obrony Narodowej awansował Jana Piwnika do stopnia pułkownika.

Major Piotr Szewczyk ps. Czer (1908 – 1988)

W 1932 r. ukończył Szkołę Policji Państwowej w Mostach Wielkich a następnie kurs oficerów służby śledczej PP w Warszawie. Pełnił funkcję zastępcy komendanta posterunku PP w Ciechocinku i XVII Komisariatu PP w Warszawie. W latach 1937 – 1939 był instruktorem wychowania fizycznego w Szkole PP w Mostach Wielkich i przodownikiem PP w kompanii Rezerwy Policji w Poznaniu. We wrześniu 1939 r. jako dowódca kompanii karabinów maszynowych PP brał udział w obronie mostów Poniatowskiego i Kierbedzia w Warszawie. Wiosną 1940 r. uczestniczył w bitwie o Narvik, za co otrzymał Srebrny Krzyż Orderu Virtuti Militari i norweskie odznaczenie Krzyż Wojenny z Mieczem. Następnie przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie przeszedł szkolenie konspiracyjne ze specjalnością w dywersji. Nocą z 17 na 18 lutego 1943 r. został desantowany na tereny okupowanej Polski. Był szefem rejonu dywersyjnego Lwów - Miasto i brał udział w wielu akcjach jako organizator i dowódca. Podczas akcji „Burza” walczył w obronie Lwowa. W 1945 r. , podczas przekraczania granicy rumuńskiej, został postrzelony i uwięziony przez Sowietów. Uciekł i przedostał się do Lwowa, a następnie do Krakowa i Warszawy, skąd przez „zieloną granicę” dotarł do Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie. Otrzymał polecenie przekazania instrukcji dla płk. Jana Rzepeckiego, kierującego Zrzeszeniem „Wolność i Niezawisłość”, dotyczącej likwidacji „WiN-u” i utworzenia 14 placówek wywiadowczych. W listopadzie 1945 r. został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa, a następnie, po ciężkim śledztwie skazany na karę śmierci. Ostatecznie zamieniono ją na karę 15 lat więzienia. Piotr Szewczyk przebywał w nim do 1956 r. gdy decyzją Naczelnej Prokuratury Wojskowej zastosowano wobec niego amnestię. Śledztwo i pobyt w więzieniu wyczerpały jego zdrowie. Po przejściu udaru mózgu w 1986 r. zamieszkał u siostry w okolicy Oświęcimia. Pozostawał pod obserwacją Służby Bezpieczeństwa. Zmarł w 1988 r.

Dzień 1 marca jest doskonałą okazją do przypomnienia sylwetek Żołnierzy Niezłomnych – funkcjonariuszy Policji Państwowej.

KGP / mg